ހަނދާން ވަރުގަދަ ކުރުމަށް ކުރެވިދާނެ ކަންތައްތައް

ހަނދާން ނެތުމަކީ އިންސާނުންގެ ފިޠުރަތުގައި ވާކަމެކެވެ. ޢަރަބި ޅެންވެރިއަކު ބުނެފައިވާ ފަދައިންނެވެ. [އޭނާއަށް އިންސާނެކޭ (انسان) ބުނެވެނީ އޭނަގެ ހަނދާން ބަލިކަށި (نسيان) ކަމުންނެވެ. އަދި އެއަށް ހިތޭ (قلب) ކިޔެނީ އަވަސް އަވަހަށް ބަދަލުވާތީއެވެ. (يتقالب).


އެންމެ ކުރިން ހަނދާން ނެތުނު އިންސާނާއަކީ، އެންމެ ފުރަތަމަ އިންސާނާ އާދަމް (عليه السلام) އެވެ. ހަނދާން، ވަކި ވަކި ފަރުދުންނަށް ތަފާތު ވެގެންވެއެވެ. ވަކި ވަކި މީހުންގެ ފިޠުރަތާއި ގުޅޭ ގޮތުންނެވެ. އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް ހަނދާން ބަލިކަށި ވެދާނެއެވެ. ހަނދާނުގެ ބަލިކަށިކަމާއި، ކުރިމަތި ލެވިދާނެ ގޮތްތައް ތިރީގައި މިވަނީއެވެ.

1- ފާފައިން ރައްކާތެރިވުން: އެހެނީ ފާފައިގެ ނަތީޖާއަކަށް ވަނީ ބަލިކަށި ހަނދާނާއި މަޢުލޫމާތު ދެމެހެއްޓުމުގެ ބަލިކަށި ކަމެވެ. ފާފަ ކުރުމުގެ އަނދިރި ކަމާއި ޢިލްމުގެ އަލިކަމާއި އެއްކޮށެއް ނުވާނެއެވެ. ތިރީގައި މިވާ ބަސްތަކަކީ ޢިމާމް ޝާފިޢީ (رحمه الله) ގެ ބަސްފުޅު ތަކެވެ.

[އަޅުގަނޑުގެ ހަނދާން ބަލިކަށި ކަމުން އަޅުގަނޑުގެ ޝައިޚްގެ ގާތުގައި ޝަކުވާ ކުރީމެވެ. އަދި ޝެއިޚް އަޅުގަނޑަށް ބުނެދެއްވީ ފާފައިން ރައްކައުތެރި ވުމަށެވެ. ޝެއިޚް ވިދާޅުވީ ﷲ ގެ ޢިލްމު ފުޅަކީ އަލިކަމެވެ. އަދި ﷲ ގެ އަލިކަން ފާފަވެރިއަކަށް ނުލިބޭނެ ކަމުގައެވެ.]

އަލް ޚަތީބު އަލް ޖާމީގައި (387 /2 ) ރިވާކުރައްވިއެވެ. ޔަޙްޔާ ބިން ޔަޙްޔާ ވިދާޅުވިއެވެ. [މީހަކު މާލިކް އިބްނު އަނަސް އަރިހުގައި އެހިއެވެ. [އޭއަބޫ ޢަބްދު ﷲ! އަހަރެންގެ ހަނދާން ވަރުގަދަ ކުރުމަށް ކުރެވިދާނެ ކަމެއް އެބައޮތް ހެއްޔެވެ؟] ދެން އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވީ [އެއްވެސް ކަމަކުން އެކަން ވަރުގަދަ ކުރާނަމަ އެއީ ފާފައިން ދުރުވުމެވެ.]

މީހަކު ފާފަ ކުރުމުގެ ސަބަބުން އެފާފައިން އޭނާ ބަލިކަށި ކުރެއެވެ. އަދި މިކަން އޭނާއަށް ހިތް ނުތަނަވަސް ކަމާއި ކަންބޮޑުވުން ގެނުވައިދެއެވެ. އަދި އޭނާއަށް ކުރެވުނު ކަންތަކާއި މެދު ވިސްނުމުގައި މަޝްޣޫލުކުރުވައެވެ. މީގެ ސަބަބުން އޭނާގެ ޙިއްޞުތައް ނިކަމެތި ވެއެވެ. އަދި އެއްވެސް ފައިދާ ހުރި ކަމެއް ކުރުމުން ދުރުކޮށްދެއެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ޢިލްމު އުގެނުންވެސް ހިމެނެއެވެ.

2- ގިނަ ގިނައިން މަތިވެރި ވަންތަ ﷲ މަތިން ހަނދުމަ ކުރުން ޛިކުރު ކުރުމާއި، ތަސްބީޙައާއި ތަޙްމީދާއި ތަޙްލީލް އާއި ތަކްބީރު ފަދަ ކަންތައް ކުރުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީ ކުރައްވަނީ: [وَاذْكُرْ رَبَّكَ إِذَا نَسِيتَ] [އަދި ކަލޭގެފާނު ހަނދުމަނެތޭހިނދުގައި، ކަލޭގެފާނުގެ ވެރި ރައްބު މަތިން ހަނދުމަކުރައްވާށެވެ.] (ސޫރަތުލް- ކަހްފް: 24)

3- ގިނައިން ނުކެއުން: އެހެނީ ގިނައިން ކެއުމުގެ ސަބަބުން ގިނައިން ނިދުމަށް މަގުފަހި ވެއެވެ. އަދި ކަންނެތް ވެއެވެ. ސިއްޙީ ގޮތުން ބަލިތަކަށް ވާޞިލުވުމުގެ އިތުރުން އޭގެ ސަބަބުން ޙިއްޞުތައް ނިކަމެތި ވެއެވެ. އަހަރެމެންނަށް ކުރިމަތިވާ ގިނަ ބަލިތައް ކުރިމަތިވަނީ ކާއެއްޗެހިންނާއި ފެނުންނެވެ.

4- ބައެއް ޢިލްމު ވެރިން ހާމަކޮށްފައިވަނީ ބައެއްކަހަލަ ކާއެއްޗެހިން ހަނދާން ވަރުގަދަ ކޮށްދޭ ކަމުގައެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި މާމުއި ބުއިމާއި، ހިކި މޭބިސްކަދުރު ކެއުމާއި އަދި ގަސްތަކުން ނަގާ ބައެއް ބާވަތުގެ ތެރަސް ފަދަ އެއްޗެހި ހެފުން ހިމެނެއެވެ.

އިމާމް އައްޒުހުރީ ވިދާޅުވިއެވެ. [ކަލޭމެން މާމުއި ބޯށެވެ. އެއީ ހަނދާން ވަރުގަދަ ކުރުމަށް ފައިދާ ކުރާ އެއްޗެކެވެ.]

އަދިވެސް އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. [ހަދީޘް ހިތުދަސް ކުރަން ބޭނުން މީހަކު ނަމަ ހިކިމޭބިސްކަދުރު ކާން ވާނެއެވެ.] (އަލް ކަތީބް ގެ އަލް-ޖާމީ 394 /2)

އެބޭކަލުން ބަޔާންކުރައްވާ ފަދައިން އެސިޑް ހިމެނޭ ފަދަ ކާއެއްޗެހި ކެއުމުން ކަންނެތްކަމާއި ހަނދާން ބަލިކަށިކަން ކުރިމަތިވެއެވެ.

5- ތަޖްރިބާތަކުން، ވިސްނުން ވަރުގަދަކޮށް ހަނދާން ނެތުން ކުޑަކޮށްދޭނެ އަނެއްކަމަކީ ބޮލުގައި ކަވާ (ޙިޖާމާ) ޖެހުމެވެ.

މި މަޢްޟޫޢާ ގުޅޭ ގޮތުން އިތުރަށް މަޢްލޫމާތު ހޯދުމަށް ބޭނުންފުޅުވާނަމަ އަލް-އިމާމް އިބްނި ޤައްޔިމްގެ [ތިއްބުއް ނަބީ صلى الله عليه وسلم] ފޮތް ބައްލަވާށެވެ.

ކްލިކް ފޯ އިސްލާމް.ކޮމް